در ایران مشارکت مردم در تمامی عرصه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی از یک سو و وجود شخصیتها و آرا و افکار و منافع گروه های مختلف از سوی دیگر، باعث شده است که کشورمان از پویایی گسترده ای برخوردار باشد. بدیهی است که از اثرات جانبی این جریان یکسری تعارض بین گروه های مردمی و سازمان ها یا نهادهای دولتی مطرح می شود.

 جوامع انسانی با توجه به ماهیتی که دارد محیط مناسبی برای رشد و توسعه انواع تعارضها و عدم توافق ها است. این امر می تواند ناشی از وجود اختلاف در شخصیتها، ویژگیها، نیازها، باورها، ادراکات متفاوت و منافع مختلف و متمایزی باشد. این ناسازگاری ها در نهایت به  تعارض ها و احتمالاُ کشمکش هایی بین افراد و گروه ها در جامعه منجر می شود. وفور اختلاف نظرها و تعارض ها در جوامع انسانی در بین گروه های مردمی و بین سازمان های دولتی باعث شده است که میزان چشمگیری از وقت و فعالیت مدیران و مسئولان دولتی صرف کاستن و حل مشکلات تعارضی با افراد شود. مطالعه ای که توسط اشمیت روی تعدادی از مدیران انجام گرفت گویای این واقعیت بود که تقریباَ 20 درصد از وقت مدیران روزانه صرف رسیدگی به تعارض ها می گردد. بطوریکه در سطوح بالای سازمان، اداره و کنترل تعارض از نظر اهمیت برابر یا حتی در مواقعی بیشتر از کارکردهایی چون برنامه ریزی، سازماندهی، ارتباطات، انگیزش و تصمیم گیری است (ایزدی یزدان آبادی، 1379).

با وجود اینکه تحقیقات بسیاری در زمینه تعارض و مدیریت آن در سطح سازمانی انجام گرفته است. ولی با این حال نیاز به مطالعات گسترده ای در این زمینه احساس می شود. در اینجا لازم است چند تعریف مختصر از تعارض ارائه شود تا مفهوم آن بهتر تبیین گردد.

تعارض به عدم توافق، مخالفت، یا كشمش میان دو یا چند نفر یا گروه اشاره دارد. استیفن رابینز[1](2006) هر نوع مخالفت یا تعامل خصمانه را تعارض مى نامد و منشأ آن را كمیابى منابع، موقعیت اجتماعى، قدرت یا نظام هاى ارزشى متفاوت مى داند و چنین بیان مى دارد تعارض فراگردى است كه در آن تلاش عمدى شخص الف براى خنثى سازى تلاشهاى شخص ب از طریق نوعى مانع تراشى، به عجز و ناكامى شخص ب در دستیابى به هدف ها یا افزایش منافعش منجر می شود.

در تعریفی دیگر توسط راندری و فاراماوی[3] (2011)، تعارض فرایندی است که یک طرف تصور می کند منافعش با طرف دیگر در تعارض قرار دارد و یا طرف مقابل بر منافعش تأثیر منفی گذاشته است. تضاد زمانی افزایش می یابد که یک فرد نمی تواند منافع و علائق خود را با منافع و علائق طرف مقابل به صورت توأم تامین کند.

طبق نظر گرینبرگ و بارون تعارض فرایندی است كه در آن یک طرف احساس می‌كند طرف دیگر فعالیت‌هایی انجام می‌دهد كه مانع رسیدن وی به علایق و اهدافش می‌شود (Greenberg and Βaron, 1997).

تامپسون تعارض را به منزله ی رفتاری که توسط اعضای سازمان در مخالفت با اعضای دیگر انجام می گیرد تعریف کرده است. وی هم به سطح فردی و روانشناختی تعارض تأکید دارد و هم به سطح اجتماعی و گروهی آن (نجفیان و علوی، 1389). همانطور که مشاهده می شود اکثر تعاریف ارائه شده درباره تعارض به جنبه های فردی افراد

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 

 درگیر تعارض اشاره می کند.

تعارض می تواند به دلایل گوناگونی بین گروه ها و افراد ظاهر شود. تفاوت ادراکی، شخصیتی، اعتقادی سیاسی و مانند آن از یک طرف و استنباط های مختلف درمورد اهداف فرد، سازمان و جامعه از سوی دیگر تعارضات گوناگون را در محیط های کار دسته جمعی ایجاد می کند (علیپور، 1387).

ایزدی یزدان آبادی در کتاب مدیریت تعارض چنین بیان می دارد که کمیابی منابع و مواد مورد نیاز سازمان ها و رقابت آنها برای کسب سود بیشتر از منابع محدود، رقابت پرسنل به منظور کسب درآمد بیشتر و تصدی پست های کلیدی و حساس، اختلاف نظرهای بین      گروه های مختف کاری در راه رسیدن به اهداف، رقابت به منظور کسب قدرت، اختلاف نظر با روش های جاری مدیریت، متعارض بودن نسبت به تصمیمات مدیریت در امور مربوط به آنان و موارد دیگر پدیده تعارض را بصورت اجتناب ناپذیر در زندگی سازمانی در آورده است (ایزدی یزدان آبادی، 1379).

به اعتقاد دوبرین[4](2004) تعارض در افراد و گروه‌ها یک امر طبیعی و نتیجه محیط رقابتی است و زمـــانی اتفاق می‌افتد كه نیازها، خواسته ها، اهداف، عقاید یا ارزش‌های دو یا چند نفر با هم متفاوت باشد و اغلب با احساساتی نظیر خشم، درماندگی، دلسردی، تشویش، اضطراب و ترس، همراه است.

به اعتقاد گرای و همكاران[5](2007) تعارض، ادراك فعالیت‌های (اهداف، ارزش‌ها، عقاید، باورها، خواسته ها، احساسات و غیره) مغایر و ناسازگار است كه باعث تداخل، ممانعت و صدمه و آسیب می‌گردد. طبق تعاریف بعمل آمده تعارض در تمامی فرهنگها اجتناب ناپذیر انگاشته می شود (فیاضی، 1388). پژوهشگران بر این باورند که برای بهینه سازی تعارض، سبکهای مدیریتی مختلفی متناسب با فرهنگ همان جامعه مورد نیاز است (کیم و همکاران، 2007).

موضوع تعارض در مکاتب دینی ما مسلمانان نیز جایگاه قابل توجهی به خود اختصاص داده است. دین اسلام اختلاف های جنسیتی، نژادی، قومی و غیره را نفی کرده و خواستار همبستگی بین مسلمانان برای رسیدن به آسایش و آرامش است. قرآن برای انسجام اسلامی آثار چندی می شمارد که از مهمترین آنها می توان به هدف اصلی تشکیل خانواده کوچک و بزرگ ملت و دولت اشاره کرد. خداوند در قرآن هدف از انسجام اسلامی را در وهله اول رسیدن به آسایش و آرامش می داند و همچنین تاکید می کند که بدون هماهنگی و اتحاد نمی توان یکرنگی را در جوامع دید و از امنیت و آسایش برخوردار بود.

مدیریت تعارض و سایر موضوعات مرتبط به آن از جمله مباحثی هستند که در پهنه دانش مدیریت مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در مجموعه موضوعات علوم اجتماعی و رفتاری جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده اند.

مدیریت تعارض كاری فنی و گاهی از تصمیم گیری و رهبری نیز مهمتر است و موفقیت مدیر در حل تعارض از جمله مهمترین توانایی مدیریت شناخته شده است. این موضوع از این نظر اهمیت دارد که شناخت مدیران و مسئولان دولتی نسبت به ماهیت، ویژگی ها و علل بروز تعارض بین گروه های مردمی و سازمان های دولتی در کنترل و نحوه برخورد با آن و کاهش مسائل ناشی از آن تاثیر شگرفی دارد.