خداوند بر بشر منت نهاد و انسان را به دو بال برای پرواز مجهز ساخت ،  پروازی به سوی بی نهایت ؛ این دو بال بنا بر نامگذاری روایات یکی به رسول باطنی و دیگری به رسول ظاهری[1] مشهور شد رسول باطنی همان خرد بشری بوده و رسول ظاهری پیامبران الهی هستند که با سیره عملی و کتاب آسمانی شان راه را به ما نشان داده اند ، در این میان بشریت که دارای دو قوه عقل و جهل یا دل و نفس بودند عده ای خواسته های نفسانی را بر خواسته های الهی ترجیح دادند و خواسته یا نا خواسته قدم در راه باطل و مخالفت با فرامین رسولان الهی باطنی و ظاهری نهادند و در هر راهی و زمینه ای که وارد شدند همه تلاششان این بود که به خواسته های نفسانی جامه عمل بپوشند هر چند نام خواسته های نفسانی را عناوین دلفریبی مانند عقل گرایی یا علم گرایی یا مانند آن بگذارند . این گروه اگر در تفسیر قرآن وارد شدند بر خلاف ظاهر آن دستور داه  و نفس پرستی ها یا مصالح دنیویشان[2] را مصداق تفسیر قرآن دانستند و لذا از طرف پیامبران و بویژه پیامبر اسلام ( ص)و ائمه (ع) موضع گیریهای تندی علیه اینان صورت گرفت  تا شاید متنبه شده به راه حق باز گردند اما عده ای  بر ضلالت خویش افزودند و عده ای نیز راه میانه را در پیش گرفتند و   …

از زمان نزول قرآن تاکنون مسلمانان در پی فهم قرآن بوده تا این کتاب الهی را در زندگی خویش به کار بندند و در هر زمانی تحت تاثیر شرایط محیطی و فرهنگ و حکومت غالب در آن دوران یا دخالت پنهان و حساب شده اهل کتاب و  بیگانگان و مغرضان یا به خاطر بی دقتی و مانوس نبودن با فرهنگ  و زبان قرآن به گونه ای به تفسیر قرآن پرداخته اند و چه بسا به افراط و تفریطهایی دچار شده اند  که گاه مایه درد سر و طعن شده است و خواندن قرآن را به قبرستان برای اموات محدود کرده و باعث مهجوریت این کتاب مقدس شده است[3] ، حال آنکه در درجه اول  آیات قرآن و سپس روایات پیامبر(ص) و ائمه هدی (ع) بهترین راهنما و راهگشای ما در فهم  قرآن می باشد[4] به شرط آنکه با این مجموعه بیگانه نباشیم و از اغراض و مطامع دنیوی چشم بپوشیم ؛  آنچه در این پژوهش در پی آنیم بررسی رویکردهای مختلفی است که راجع به فهم آیات و محتویات  قرآن و مراتب آن پدیدار شده است .

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 

 

محور اصلی مباحث در این نوشته بررسی دیدگاه اخباریان پیرامون فهم قرآن کریم و نقد آن با تکیه بر دیدگاه امام خمینی می باشد ، اشاره ای به دیدگاه فرقه قرآنیون نیز بدین جهت است که دیدگاهی مقابل اخباریان دارند ؛ در نهایت از آیات قرآن و روایات ائمه معصومین نیز در تبیین بیشتر گفته هایمان سود جسته ایم ، باشد که بتوانیم قدمی هر چند کوتاه درراه فهم درست قرآن کریم برداشته باشیم .

را نخستین بیانیه­ی اساسی نثر جدید فارسی دانسته ­اند. با این­که مجموعه­ی یکی بود یکی نبود جمال­زاده، طلایه­دار داستان­نویسی در ایران است؛ اما صادق هدایت آفریننده­ی داستان­نویسی جدید ایران است. او به رمان جنبه­ هنری بخشید» (میرعابدینی، 1160:1377و1161).

در سال­های 20-1310 شاهد پیدایش نسلی از نویسندگان هستیم که سنگینی شکستِ امیدهای انقلاب مشروطه و خفقان رضاخانی را به دوش می­کشند. این دوره در بوف کور هدایت به خوبی تصویر شده است. با سقوط رضا شاه و آزادی نسبی فضای سیاسی در شهریور 1320، دوره­ جدیدی آغاز می­ شود که تا کودتای 28 مرداد 1332 ادامه می­یابد. ادبیات این دوره تحت تأثیر ترجمه­ی آثار رئالیستی- سوسیالیستی، خصلتی آرمان­خواهانه و شعاری می­یابد. پس از کودتای سال 1332، امید به بهبود وضع بر باد می­رود و جای آن را احساسی از تسلیم می­گیرد، گرایش­های پندارگرایانه و عرفانی رواج می­یابند و نویسندگانی که انزوا گزیده­اند، متوجه­ مسائل ابدی بشری و تجزیه و تحلیل متافیزیکی امور می­شوند. از این رو داستان فارسی در زمینه­ روان­شناسی شخصیت­­ها، تعمق و توجه بیشتری را لازم دارد. نیرومندترین جریان ادبی نیمه­ی نخست این دهه، ادبیات اسطوره­ای است. نویسنده­ی منع شده از اقدام اجتماعی، پرخاشگری­اش را متوجه­ راز خلقت می­ کند.

سال­های 57–1340 دوره­ به نتیجه رسیدن ادبیاتی است که با تفکرات مشروطه­خواهی آغاز شد. این دوره برآیند تجربیات تمام ادوار داستان نویسی ایران است؛ کوشش­های نویسندگان پیشین ثمر می­دهد؛ نیروهای جدیدی در ادبیات به کار می­افتند و پیدایی گرایش­های گوناگون ادبی این دوره را به پربارترین دوره­ ادبی معاصر تبدیل می­ کنند. در این دوره نیز داستان­نویسانی چون ابراهیم گلستان به پرداخت خلاق خاطرات و سیمین دانشور به جستجو در تاریخ سانسور شده­ی معاصر می­پردازند. (رک: میرعابدینی، 1166:1377تا1167).

در سال­های پس از انقلاب اسلامی، با فروریزی نظام پیشین و تحولات جهانی در ادبیات، دوره­ جدیدی به وجود می ­آید که قسمتی از آن بر ارزش­های دینی و ایدئولوژیک تکیه داشته و بخشی از آن نیز به موضوعات انسانی و پرسش و پرسش انگیزی پرداخته­اند. انقلاب اسلامی با تمام جنبه­ های خود در آثار داستان­نویسان نمود پیدا کرد و «با تصفیه­های سیاسی، نابسامانی­های شگرف اجتماعی­اش، جنگ و خیل کشتگان، نویسندگان را با موضوعات و مضامین جدید آشنا ساخت. در آغاز، اغلب نویسندگان شناخته شده، اهداف نخستین خود را شامل مبارزه با بی­عدالتی­های رژیم پیشین، تلاش برای آزادی بیان و عقیده و نیز مطبوعات، تعقیب نمودند. در سال­های ابتدائی پس از انقلاب، داستان کوتاه نوین در ایران، از پیشرفت قابل توجهی برخوردار بود» (یاوری، 103:1388). داستان­هایی که موضوع آنها انقلاب است، آشفتگی­های اجتماعی پیش و پس از آن ر

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 

ا به خوبی نشان می­دهند. چنین فضای پر التهابی داستان­نویس را نیز به وقایع نگاری و گزارش سوق می دهد.

 « بیش­تر آثار داستانی این دوره حتی از نظر اعتراض و افشاگری نیز عقب مانده­تر از خبرها و گزارش­های روزنامه­ها هستند…زیرا به خاطر نیات آموزشی­شان ساده و تصنعی، به خاطر حمایت سیاسی­شان گاهی عوام فریبانه و احساساتی و به خاطر دید ناسیونالیستی یا منطقه­ای­شان می ­تواند بسیار تعصب آمیز و غریب باشد» (میرعابدینی،798:1377 و 799).

 در این دوره قصه­گویی سنتی، روشی مناسب در اشاعه­ی اندیشه­ های مذهبی و عقاید دینی تشخیص داده­­ شد. این روند جدید موجبات تکامل یا کسب تمایزات هنری را دربرنداشت. بیش­تر این قصه­های اسلامی به طور شتاب­زده سرهم­بندی، سرشار از تکرار مکررات؛ ولی بی­بضاعت از هرگونه صناعت بودند…{بنابراین} در

کسب مقبولیت عام و حتی برآورده ساختن انتظارات حامیان خود ناکام ماندند (رک: یاوری،104:1388).

«بیش­تر داستان­نویسان دوره­ انقلاب، نتوانسته ­اند دست کم به طور موقت و تنها در متن ادبی خود، جانب­داری از کاراکتر خویش و نیز موضوع اثر خود را فراموش کنند. بیش­تر داستان­های پدید آمده در دوره­ انقلاب، در حد خاطره و گزارش باقی مانده است»(میرعابدینی،889:1383)

 فرشته­ مولوی، ویژ­گی­های این­دوره را از لحاظ وضعیت نشر و کتاب­خوانی، چنین گزارش می­دهد: 

«وسع کتاب­خوانی و گسترش کمی و کیفی گروه کتاب­خوانان که پیامد طبیعی عطش دوره­ محرومیت و خفقان بود، رشد جهشی تولید کتاب، رونق شگفت انگیز بازار کتاب و عقب ماندن سرعت مطالعه از سرعت خرید کتاب، افزایش تیراژ، تنوع چشم­گیر موضوعی و افزایش کتاب­های علوم اجتماعی و سیاسی، افزایش ناشر و کتاب­فروش به تبع افزایش خواننده­ی مؤلف و مترجم»(مولوی، 35:1368).

با آغاز شدن جنگ، تقریبا هیچ نویسنده­ای نسبت به جنگ و پیامدهایش بی­تفاوتنماند. جنگ تکلیف خاصی بر عهده­ دسته­ای از نویسندگان قرار داد و آن نوشتن داستان­­هایی برای تقویت یا تهییج روحیه­ی رزمندگان بود؛ آن­ها، نگران از فراموش شدن ارزش­­های جنگ، با شتاب­زدگی می­نوشتند و کم­تر موفق به خلق جهان داستانی با آدم­های زنده و ملموس می­شدند. بسیاری از این داستان­نویسان با موضع­گیری مشخص در داستان­ها و تحلیل­های غیر داستانی از مسائل سیاسی و جنگ، چهره­ای مداخله­گر پیدا می­کردند که با حضور بر فراز شخصیت­ها هر نوع آوای مستقلی را از آنان دریغ می­داشتند…نویسندگان حرفه­­ای جنگ نیز بیش­تر به توصیف حال و هوای شهرهای جنگ­زده و آشفتگی­ها و گرفتاری­هاییمی­پرداختند که در نتیجه­ هجوم دشمن دامن­گیر مردم شده بود. اینان به ­جای ترسیم صحنه­های قهرمان در جبهه­ها، از رنج­ها و وحشت مردم عادی به هنگام حملات هوایی سخن می­گفتند…عادی شدن و اجتناب ناپذیری مرگ، گریز از اضطرابی به اضطراب دیگر، مهاجرت و از هم پاشیدن خانواده­ها، از مضمون­های مطرح در آثار این نویسندگان است. اینان در جهت مطرح کردن جنبه­ تراژیک جنگ قلم می­زدند…و باور داشتند که آدم­ها دیگر دلیران حماسه­ساز نیستند؛ بلکه قربانیانی هستند که در عین پایداری، به راحتی جان می­بازند. همین امر نوعی حس زوال و بی­اطمینانی را به فضای ادبیاتِ پس از جنگ می­بخشید. (رک:میرعابدینی،887:1377تا891).

1-1-كلیات………………………………………………………………………… 2

1-2-اهمیت و ضرورت تحقیق ……………………………………………………. 5

1-3-هدف تحقیق…………………………………………………………………. 6

1-4-روش تحقیق…………………………………………………………………. 7

 

فصل دوم:پیشینه تحقیق

2-1- پیشینه تحقیق………………………………………………………………. 9

 

فصل سوم: حرف‌نویسی ، آوانویسی و ترجمه

3-1-حرف‌نویسی………………………………………………………………….. 13

3-2-آوانویسی……………………………………………………………………… 17

3-3-ترجمه……………………………………………………………………….. 20

 

فصل چهارم:ریشه‌شناختی واژگان

ریشه‌شناختی واژگان……………………………………………………………….. 25

 

فصل پنجم :نتیجه‌گیری

نتیجه‌گیری………………………………………………………………………… 94

منابع ……………………………………………………………………………… 96

كلیات

زبان‌هایی كه در ایران از قدیم‌­ترین روزگاران تاكنون متداول بوده‌اند از نظر ویژگی‌های زبانی، وجوه مشتركی دارند. این مجموعه زبان­­ها را اصطلاحاً گروه زبان­های ایرانی می­نامند. از نظر تاریخی زبان­های ایرانی به سه دسته تقسیم می­شوند: زبان­های دوره باستان، دوره میانه و دوره نو. در سال 331 قبل از میلاد، داریوش سوم- شاهنشاه هخامنشی- به قتل رسید. با قتل او دوره جدیدی برای زبان‌های ایرانی آغاز شد كه تا سال 867 م. برابر با 254ﻫـ. ق. (سالی كه یعقوب لیث صفاری به سلطنت رسید و زبان فارسی، زبان رسمی دولت ایران شد.) ادامه یافت. این دوره برای زبان‌های ایرانی دوره میانه است.

زبان‌های دوره میانه را به دو گروه زبان‌های ایرانی میانه غربی و میانه شرقی تقسیم می‌كنند. از گروه زبان‌های ایرانی میانه غربی از دو زبان آثار عمده­ای در دست است: زبان پارتی (یاپهلوانیگ یا پهلوی اشكانی) و فارسی میانه یا پهلوی. این مجموعه به فعالیت در حوزه فارسی میانه یا پهلوی می ­پردازد. زبان فارسی میانه یا پهلوی زبان جنوب و جنوب غربی ایران بوده و زبان رسمی در دوره ساسانیان به شمار می­رفته است. در دوران ساسانی كتاب‌های بسیاری به زبان پهلوی نوشته شد كه البته بسیاری از آنها در رویدادهای مربوط به جنگ‌های ایران و روم و ایران و عرب از میان رفت، ولی بسیاری از این‌ها در دوران پس از اسلام مجدداً به الفبای زند بازنویسی شد. این فرایند بازنویسی به‌دست موبدان و دستوران زردشتی انجام می‌شد تا از گزند و آسیب مصون بمانند، در همان زمان بسیاری از آن نوشته‌ها به­دست ایرانیان نو مسلمان به عربی بازگردانده شد تا مجموعه فرهنگی ایرانیان باستان هم وارد اسلام گردد و هم از خاموشی آن جلوگیری شود. از این دست كتاب‌ها می‌توان به آثار با ارزشی مانند دینكرد، بندهشن و گجستك ابالیش و همچنین شكند گمانیک ویچار اشاره نمود. همچنین در دوره ساسانی كتاب‌های اوستا به زبان پهلوی (از اوستایی) ترجمه شد تا همه مردم بتوانند از آن بهره­مند شوند و آن را بخوانند. از این رو كتاب‌های بسیاری به زبان پهلوی از روی اوستا نوشته شد و همه اینها بر غنا و ارزش ادبی زبان و ادبیات پهلوی افزود.

 پهلوی منسوب به پهلَو است و این واژه از صورت ایران باستان پَرثََوَه آمده­است (آموزگار، تفضلی، 1382: 13). در این زبان پرثوه نام سرزمین و قومی است كه در زمان هخامنشیان معروف بوده است، همان سرزمینی كه امروز خراسان نامیده می‌شود و در شمال و شمال شرقی ایران قرار دارد. تبدیل پَرثَوَه به پهلَو نتیجه قانون‌های آوا­شناسی است كه در این سرزمین حكمفرما است (تاوادیا، 1348: 1). از آنجا كه این زبان به ایالت فارس تعلق داشته است و نیز به علت اینكه از نظر ساختمان زبانی در مرحله­ ای میان فارسی باستان و فارسی نو (دری) قرار دارد، محققان جدید آنرا “فارسی میانه” نامیده‌اند. اصطلاح پهلوی (فهلوی در متون عربی) را كه در اصل به معنی “پارتی” است، نویسندگان دوره اسلامی برای تمایز این زبان از فارسی نو به كار برده‌اند.

 آثاری كه به زبان پهلوی تألیف شده، بیشتر آثار دینی زردشتی است. حتی چند رساله كوچك كه معمولاً آنها را در زمره آثار غیر دینی به شمار می‌آورند نیز جنبه دینی دارد. آثار ادبی صرف، چه منثور و چه منظوم از میان رفته است، ولی ترجمه عربی و فارسی بعضی از آنها در دست است. البته این نوع ترجمه‌ها عیناً برگردان صورت اصلی نیستند، بلكه در تحریرها و روایات گوناگون دچار تغییرات فراوان شده‌اند. مطالب بعضی از این آثار نیز در كتاب‌های ادبی فارسی آمده است و به صورت‌های گوناگون جلوه‌گر شده است، مانند روایات منقول در شاهنامه. در واقع باید گفت كه ادبیات پهلوی در در این گونه آثار فارسی ادامه یافته و منعكس شده است. آثار ادبی پهلوی به سبب اهمیتی كه سنت شفاهی در ایران پیش از اسلام داشته، غالباً به كتابت در نیامده و آنچه به صورت مكتوب مانده، در دوران اسلامی به سبب تحول زبان پهلوی به فارسی و نیز جنگ‌ها و ستیزها نابود گردید. آثار دینی پهلوی نیز دستخوش آسیب فراوان شده است. بیشتر این آثار در قرن سوم و چهارم هجری هنگامی تألیف نهایی یافت كه دین زردشت دیگر دین رسمی ایران نبود و موبدان از حمایت بی‌دریغ دولت برخوردار نبودند. با این همه آنچه باقی مانده برای شناخت دین زردشتی و جهان‌بینی ایرانیان باستان منابع گرانبهایی به شمار می‌روند.

  ترجمه و تفسیرهای پهلوی بر اساس اوستای مدون و مكتوب ساسانی فراهم آمده است كه آن را اصطلاحاً “زند” می‌نامند،كه معنی اصلی آن احتمالاً “توضیح و تفسیر” است

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 

. (تفضلی، 1376: 11-2 و 113-5). الفبایی كه آثار بازمانده از زبان‌های ایرانی میانه غربی بدان‌ها نوشته شده است، از الفبای آرامی گرفته شده است. پس از تدوین اوستا و ترجمه آن به پهلوی تألیفات متعددی در موضوعات گوناگون به زبان پهلوی انجام گرفته است كه تاریخ نهایی آنها سده‌های نخستین اسلامی است. یكی از این موضوعات آثار فلسفی- كلامی است. در این آثار افكار ایرانی غالباً با مطالب فلسفی مأخوذ از یونان تلفیق شده است كه ایرانیان از دوران هخامنشیان و بعد در دوره اشكانیان، در دوره هلنیسم، با آن آشنا بودند.

از جمله این آثار رساله گجستك ابالیش است كه در نخستین سال‌های سده سوم ﻫـ ق برابر با 9 م. نگارش یافته است. موضوع رساله مباحثه زردشتی مرتدی است به نام دادهرمز از اهالی استخر (كه بعداً به دلیل بی‌اعتنایی به مبانی و اعتقادات زردشتیان او را ابالیش خواندند)، با آذرفرنبغ فرخزادان، پیشوای زردشتیان در آن زمان و یكی از تدوین‌كنندگان دینكرد، در حضور مأمون خلیفه (198 تا 18 ﻫـ ق) و قاضی بزرگ، در بغداد درباره دین زردشتی. شرح این مناظره در این رساله گردآمده است و اطلاعات مربوط به ابالیش منحصراً مأخوذ از این رساله است. ابالیش، زردشتی مسلمان شده­ای كه در قرن 3 ﻫـ ق می‌زیسته و در نزد مامون، خلیفه عباسی و با حضور قاضی و وزیر اعظم او با آذر فرنبغ پسر فرخزاد كه پیشوای زردشتیان در آن زمان بوده، مناظره دینی كرده است.

 شرح مناظره در رساله­ كوچكی به زبان پهلوی به نام “گجستك ابالیش” به روایت زردشتیان نقل شده است و اطلاعات مربوط به ابالیش منحصراً مأخوذ از این رساله است. به علت ابهام الفبای پهلوی، صورت درست این نام شناخته شده نیست. از آنجا كه ابالیش با لقب گُجَستَك (ملعون) ذكر شده، باید این اسم نام وی پس از گرویدن به اسلام باشد و احتمالاً صورت صحیح آن عبدالله است كه تسمیه نو مسلمانان بدان معمول بوده است. درباره علت برگشتن او از دین زردشت اطلاع دقیقی در متن داده نشده است و تنها بهانه­ای برای آن ذكر گردیده است. تاوادیا در كتاب زبان و ادبیات پهلوی معتقد است كه نیامدن نام مانویان نشان می‌دهد كه مقصود از اصطلاح زننده زندیک در اینجا همان معنای معروف خود یعنی مانویان است. پس از این مناظره وی به نام تازه ابالیش، كه بی‌شك واژه ناسزا و دشنام است، خوانده شد. پرسش سوم از هفت پرسشی كه مطرح شد نیز می‌رساند كه وی یک مانوی بوده است. این پرسش نیز اشاره‌ای به آموزش و كیش مانی است؛ پادافراه، دادستانی‌ها و داوران باید برافتند (تاوادیا، 1348، 133). به نظر نگارنده این نظریه كه ابالیش مانوی بوده صحیح به نظر نمی‌رسد و طبق گفته رساله و مقاله تفضلی در این زمینه نظریه زردشتی بودن او دقیق‌تر می‌باشد.

روزی ابالیش گرسنه و تشنه به آتشگاهی رفت و درخواست كرد كه در مراسم “باج” كه از آیین‌های دینی زردشتی است و پس از اتمام آن شركت‌كنندگان در غذای دعا خوانده سهیم می‌شوند، شركت كند، اما ظاهراً روحانیون آتشكده كه وی را نمی‌شناختند و از مقام روحانی او آگاه نبودند، به او اجازه وارد شدن به آتشكده را ندادند. ابالیش آزرده خاطر از آنجا دور شد و در راه به مردی برخورد كه به وی گفت: چرا باید به دینی اعتقاد داشته باشی كه مردی چون تو را در مراسم “باج” راه ندهند. ابالیش با این سخنان از دین زردشتی روی گردانید و با همه دانایان زردشتی و یهودی و مسیحی فارس به مناظره دینی پرداخت و همه را مغلوب گردانید. سپس راهی بغداد و دربار مامون، خلیفه عباسی، شد. ابالیش در حضور مامون با آذر فرنبغ به مناظره پرداخت.

ابالیش هفت سوال مطرح ساخت و آذر فرنبغ به هریک از آنها پاسخ داد. این سؤالات مربوط به اصول عقاید زردشتی، مانند ثنویت (پرسش‌های 1، 2، 3)، آیین‌ها و مراسم دینی، مانند آداب تطهیر (پرسش‌های 4، 5، 6)، و بستن كستی (پرسش 7) است. آذر فرنبغ به تمام سؤالات پاسخ داد و بنا به روایت این رساله مورد پسند مامون قرار گرفت. سرانجام ابالیش از دربار رانده شد. چون این رساله را مؤلفی زردشتی نوشته، محكومیت ابالیش طبیعی به نظر می­آید. نگارنده نیز با این عقیده موافق است. از سؤالات مطرح شده توسط ابالیش چنین بر می‌آید كه او به خوبی از دین زردشت آگاه بوده و به احتمال قریب به یقین خود از بزرگان این دین بوده است، زیرا یک فرد معمولی زردشتی نمی‌تواند از چنین اطلاعاتی برخوردار بوده باشد. شیوه نگارش در این رساله به صورت سوال و جواب است. هفت سوال مطرح می‌شود كه به هر كدام پاسخی داده می‌شود. هر سؤال و جواب یک بند را شامل می‌شود و هر بند از بند دیگر با یک جمله تكراری آغازین جدا می‌گردد. این رساله به فارسی ترجمه شده است (تفضلی، 1376: 164-5).

سیر تحول تاریخی و بررسی ساختار واژگان در زبان فارسی میانه نیازمند به مطالعه و شناخت دقیق و درستی از ساختار زبان فارسی است. در جهت رسیدن به این مهم، این پژوهش آغاز شد تا با بررسی و تجزیه و تحلیل یكی از متون ارزشمند پهلوی، گامی در این جهت برداشته شود. متن رساله گجستك ابالیش با در بر داشتن موضوعات فلسفی از جمله اصول و عقاید زردشتی، همچنین آیین‌ها و مراسم دینی زردشت، می‌تواند اطلاعات مفیدی در اختیار خواننده قرار دهد.

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق

 پایبندی ایرانیان به حفظ سنت ادبیات شفاهی و نیز جنگ‌ها و تعصبات دینی و فرهنگی و تغییر خط و زبان و بسیاری عوامل دیگر موجب نابودی گنجینه ادبی پرارزش ایران پیش از اسلام شده است، از این رو، آنچه از زبان‌های مختلف ایرانی به صورت مكتوب باقی مانده در برابر حجم گسترده ادبیات ایران باستان ناچیز است. در راستای حفظ این گنجینه كوچك اما با ارزش تحقیق و پژوهش ضروری به نظر می‌رسد. رساله مورد تحقیق به بحث پیرامون مسائل فلسفی و كلامی می‌پردازد. این رساله اصول عقاید زردشتی مانند ثنویت و آیین‌ها و مراسم دینی مانند آداب تطهیر را مورد بحث قرار می‌دهد. بررسی و بازخوانی این اثر تاریخی و دینی به خواننده كمك می‌كند تا نه تنها با پاره‌ای از موضوعات مرتبط با دین زردشت كه دین رسمی در دوران باستان ایران است آشنا شود، بلكه با مطالعه ریشه‌شناختی واژگان به سیر تحول ساختار كلمات از آغاز تا به امروز پی خواهد برد. به دلیل اهمیتی كه اینگونه آثار در شناساندن دین زردشت و اندرزها و دستورات اخلاقی بزرگان این دین دارند، و از طرفی با توجه به این نكته كه اصل پهلوی بسیاری از متون فلسفی از جمله شكند گمانیك وزار و پس دانش كامگ از میان رفته و این متن نیز تنها یک بار در دورانی بسیار كهن آوانویسی و ترجمه شده است و جزو محدود متن‌هایی است كه به بحث و بررسی این مقوله می‌پردازد، لذا بررسی این متن دارای اهمیت خاصی است.

1-3- هدف تحقیق

 به دلیل وجود ابهام‌های بسیار در متون ادبی پهلوی و همچنین پیچیدگی‌هایی كه در تحول ساختار واژه‌ها به چشم می‌خورد، نیاز به تحقیق و پژوهش در این زمینه ضروری به نظر می‌رسد. در جهت رسیدن به این مهم، این تحقیق آغاز شد تا با بهره گرفتن از شیوه مكنزی كه شناخته شده و مورد تأیید می‌باشد به  حرف نویسی، آوانویسی و ترجمه یكی از متون ارزشمند پهلوی پرداخته شود و با بهره گرفتن از منابع معتبر و دقیق متن را از نظر ریشه شناختی واژگان از آغاز تا امروز، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهد گامی در این جهت برداشته شود و امكان مطالعه آن برای علاقمندان فراهم شود. متن رساله  با در بر داشتن موضوعاتی از جمله اصول و عقاید زردشتی، همچنین آیین‌ها و مراسم دینی زردشت، مانند تطهیر، می‌تواند اطلاعات مفیدی در خصوص دین زردشت ارائه دهد. همچنین با بررسی ریشه‌شناختی واژگان و سیر تحول ساختار آنها از آغاز تا فارسی نو امكان آشنایی با تحولات واژگانی در اختیار خواننده قرار می‌گیرد.

:

کلیات… 1

(مفاهیم) و متغیّرها 3

پیش‌فرض‌های پژوهش… 3

اهداف پژوهش… 3

سؤالات پژوهش… 3

الف) سؤالات اصلی: 3

ب) سؤالات فرعی: 4

ضرورت تحقیق.. 4

پیشینه تحقیق.. 5

 

بخش اول: ادراک و شناخت… 8

فصل اول: مفهوم شناسی ادراک.. 9

«معنای لغوی» 10

تعریف شناخت و معرفت… 12

(ادراك) علم و معرفت از منظر قرآن و روایت… 13

اختلاف شناخت‌ها زمینه‌ساز تفاوت ایدئولوژی­ها 14

امكان شناخت: 15

فصل دوّم: اهمیّت و لزوم ادراك از منظر قرآن و روایات.. 17

الف) قرآن مجید. 18

ب) روایات معصومین:.. 21

فصل سوّم: مبادی ادراك (معرفت یا شناخت).. 24

راه‌های شناخت: 26

الف) راه حسّ (معرفت حسّی) 26

محدودیت‌ها و ویژگی‌های چهارگانه شناخت حسّی.. 27

برخی آیات و روایات مربوط به ابزار شناخت حسّی.. 28

آیات: 28

روایات: 28

ب) راه عقل و خرد (معرفت عقلانی) 29

مشخصات شناخت عقلی.. 29

برخی از آیات و روایات مربوط به شناخت عقلی.. 30

آیات: 30

روایات: 30

حقیقت عقل: 32

ج) راه دل و قلب (معرفت شهودی و اشراقی) 32

زمینه شناخت اشراقی.. 36

مكانیزم شناخت عرفانی یا همان ادراك و معرفت از راه دل. 37

د) راه وحی (معرفت و ادراك وحیانی) 42

 

بخش دوّم: فضائل و رذایل در قرآن و روایات معصومینE. 45

فصل اوّل: مفهوم‌شناسی فضایل و رذایل. 46

الف) لغت… 47

واژة فضائل: 47

واژة رذایل: 47

ب) در اصطلاح.. 47

ملاك و معیار تشخیص فضائل و رذایل اخلاقی.. 48

«سودگرایی» 48

«قصد انجام وظیفه» 49

«نوع دوستی» 49

«تبیین دیدگاه اسلام دربارة معیار فضایل و رذایل» 50

فصل دوّم: بررسی مسئلة «فضیلت و رذیلت» در قرآن و روایات.. 54

دورنمایی از «فضایل و رذایل اخلاقی» در قرآن و روایات… 55

فضائل: 55

الف) فضائل اخلاقی عام: 56

ب) فضایل اخلاقی ایمانی: 56

ج) فضایل اخلاقی اجتماعی: 56

رذایل: 57

«ارتباط بین عمل و حوادث عالم» 58

روش قرآن در بیان فضایل و رذایل.. 58

«هشدارهای قرآن» 59

راه‌های تحصیل فضائل و دفع رذائل.. 59

 

بخش سوّم: نقش فضائل و رذائل در ادراك… 61

فصل اوّل: كلیات.. 62

«علّت حجاب دل» 64

شكوفایی عقول هدف اصلی انبیاء‌ از تهذیب نفوس بشر. 65

تأكید قرآن و روایات بر بُعد شناختی انسان. 66

كاركرد فضائل و رذایل بر قوة ادراك… 67

الف) کارکرد رذایل.. 67

ب) کاركرد فضائل.. 67

«علوم اشراقی و شهودات عرفانی» 68

حكمت، نوعی از شناخت و بصیرت قدسی.. 70

عدم اختصاص علوم اشراقی به انبیاء فقط.. 72

«اندكی سالكان طریق در عین امكان برای همه» 74

فصل دوّم: رذایلی كه بر ادراك تأثیر می‌گذارند. 78

عدم وصول به مقصد با مركب گناه و نافرمانی حقّ.. 79

قلب مریض…. 80

رذایلی كه بر ادراك تأثیر می‌گذارند (از دیدگاه قرآن و روایت) 81

1- كفر حجاب قلب… 81

2- تكبّر حجاب نفس… 82

3- گناه «اعمال سیئه» زنگار دل. 84

تیره شدن روح به وسیله گناه 85

گناه باعث محرومیّت آدمی از رزق.. 87

4- اثر اعراض از ذكر خدا 87

5- هواپرستی مانع حكمت… 89

6- نادیده گرفتن حقّ اهل‌بیت7 باعث نقص علم. 91

7- طول امل و ذهاب عقل.. 91

8- حرص و آز و دنیازدگی مانع حضور ملائكه در قلب… 92

9- محبّت دنیا مانع بزرگ معرفت… 93

10- شرك باعث پیدا نكردن راه راست… 94

11- نفاق سبب عدم فهم. 94

12- تكذیب آیات الهی و جدل در آیات الهی مانع گشایش درهای آسمان  95

13- ظلم علّت محرومیّت از هدایت الهی.. 95

13- دروغگویی.. 96

14- عشق و نفرت سدّ معرفت و ادراك… 97

15- پرخوری و حرام‌خواری مانع فطانت و زیركی در ادراك… 98

16- اغواء شیطان مانع فهم صحیح و القاء شیطان باعث سهو و نسیان.. 99

17- میل به باطل.. 100

18- لجاجت و تعصّب بی‌جا مانع تفكّر، استدلال و حقّ‌بینی.. 101

19- بهانه‌جویی باعث قساوت قلب… 101

20- غفلت، گمراهی جان. 102

21- شقاوت و محرومیّت از علم. 103

22- فسق موجب گمراهی ومانع شناخت حقایق.. 103

23- ترك عمل موجب از دست دادن علم. 104

24- تن‌پروری و راحت‌‌طلبی موجب محرومیّت از معرفت… 105

25- فضائل اخلاقی پائین حجاب از امّ‌الفضائل.. 105

26- منع دیگران از علم، باعث سلب علم از خود عالم. 105

27- حسّ‌گرایی افراطی مانع رسیدن به علوم غیبی.. 106

28- تقلید كوركورانه مانع تفكّر و اندیشه. 106

29- غضب موجب تباهی عقل.. 107

30- دون همّتی مانع پیگیری اهداف بلند. 107

31- فرار از جنگ موجب مهر بر قلب و عدم فهم. 108

32- زیاده‌گویی و پرحرفی و پریشانی و آشفتگی قلوب مانع از دیدن حقایق.. 108

فصل سوم: فضائلی كه بر ادراك اثر مثبت می‌گذارند. 110

فضایل.. 111

«فضائلی كه بر ادراك تأثیر دارند.» 111

مقصود از رزق در قرآن مجید. 113

1- ایمان و تقوا شكوفاگر فطرت… 114

2- عمل فضیلت‌مندانه كلید شناخت… 117

4- زهد و بی‌رغبتی به دنیا مایة حكمت… 119

5- اخلاص مایة جوشش حكمت… 121

6- ذكر مدام الهی باعث بینایی چشم دل: 123

7- استغفار و توبه سبب بارش رزق الهی.. 124

مقصود از رزق در روایات معصومین:.. 124

8- القای ملك باعث فزونی فهم. 125

9- پند پذیری و عبرت گیری موجب بینایی.. 125

10- استمداد از خداوند باعث بصیرت… 125

11- نوافل سبب قرب الهی و دیدن و شنیدن از نوعی دیگر. 126

12- طهارت قلب راه نیل به مراحل برتر قرآن. 127

13- خوف الهی سبب نوعی علم. 128

14- خلوت كردن یا شاغل زدایی زمینة كسب فیض الهی.. 129

15- دعا كلید رحمت… 130

16- صبر زمینة نور و صفای باطن.. 130

17- حسن خلق سبب زیادی در رزق.. 131

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 

 

18- شكر نعمت باعث زیادت در علم و معرفت… 131

19- حسن نیّت… 131

20- شرح صدر سبب هدایت… 132

21- پیروی از صاحب وحی شهود آور و موجب عقلانیّت… 132

22- همّت بلند شرط رسیدن به كمالات بالا. 132

23- مشورت و مشاوره باعث فزونی عقل.. 133

24- تواضع مزرعة حكمت… 133

25- دعوت به حق راهی برای وصول به حقیقت علم و بصیرت… 134

26- حدیث اهل‌بیت صیقل قلوب، زمینه ساز معرفت برتر. 134

27- مجاهده در راه خدا، راه رسیدن به مسیر حق.. 135

28- اتباع حقّ، سبب كمال عقل.. 135

29- غلبه بر هوا و هوس، سبب ظهور نیروی عقل.. 135

30- خودشناسی و معرفت نفس باعث علم به دیگران. 136

31- لقمة حلال سبب نور قلب… 136

32- گرسنگی و كم‌خوری علّت تابش نور حكمت بر قلب… 137

33- حفظ زبان كلید حكمت… 137

34- عبودیت حق سبب رسیدن به مقام یقین.. 138

35- حركت بسوی خدا و توجه به دوستی خداوند باعث رفع حجوب… 138

36- تفكّر باعث نورانیت… 139

جمع­بندی.. 140

فهرست منابع.. 15

چكیده

از آنجایی كه دغدغة بشر در طول اعصار دستیابی به اصیل‌ترین و ناب‌ترین معارف بوده است تا بتواند تیشه بر ریشة همة جهالت­ها بزند و خود را از بند اسارت جهالت برهاند. این پایان نامه بر آن است تا بتواند راهی را برای دستیابی بشر به ادراكاتی مصون از خطا معرفی نماید. از آنجایی كه در روایات معصومین: و آیات قرآن كریم در مورد تأثیر فضایل و رذایل اخلاقی بر شناخت و ادراك، اشاراتی به صورت مستقیم و  غیر مستقیم وارد شده است این تحقیق بر آن است كه این نقش و تأثیرگذاری را در این پژوهش بررسی نماید.

برخی قائلند كه گناه حجابی بر دیدگان انسان ایجاد می‌كند كه مانع از دید صحیح می‌شود و یا  اصلاً دیده را كور كرده و آدمی را از دیدن بسیاری از حقایق بازمی‌دارد. آیا این ادّعا صحیح می‌باشد؟

آیا گناه می‌تواند در نوع نگاه و نگرش انسان و بالطبع ادراك آدمی اثر بگذارد؟

آیا آدمی می‌تواند با رعایت تقوا به مدارجی دست یابد كه دیگران از آن محرومند؟

بر فرض جواب مثبت به این تأثیرگذاری، آیا می‌توان دیگران را هم نسبت به این تأثیرگذاری متقاعد نمود؟ یا دست كم به تأمّلی جدی در این مسئله وادار كرد؟

آنچه كه از آیات و روایات استفاده می‌شود این است كه نافرمانی از خداوند و گناه كه حركت در خلاف مسیر كلّ نظام هستی می‌باشد باعث دگرگونی در عقل و خرد و حسّ تشخیص آدمی می‌گردد. در حقیقت دگرگونی و ناموزونی حسّ تشخیص و ادراك آدمی، معلول بیماری خاصّی است كه همانند بیماری‌های جسمی بر مزاج و یا روح انسان مسلّط می‌گردد.

گرایش به گناه، نوعی بیماری روانی محسوب می‌شود كه در روح آدمی اثر منفی گذاشته و باعث دگرگونی در نحوة اندیشة او و اعوجاج در دستگاه ادراك می‌گردد. از منظر قرآن و روایات در اثر تكرار گناه آدمی به حالت خاصی می‌رسد كه دیگر زشتی‌ها را نمی‌بیند و آن را امری طبیعی قلمداد می‌كند و آرام و آرام فاعل گناه خود به شكل گناه درمی‌آید. و بر اثر آن بر قلب و گوش او مهر می‌خورد و پرده‌ای در برابر دیدگانش آویخته می‌گردد و از فهمیدن حقایق و شنیدن نصایح، محروم می‌ماند. ﴿خَتَمَ اللَّهُ عَلى قُلُوبِهِمْ وَ عَلى سَمْعِهِمْ وَ عَلى أَبْصارِهِمْ غِشاوَةٌ…﴾[1].

با انجام رذایل، زمینة سقوط آدمی فراهم گشته و در اندیشه او شبهه و زمینه كج‌فهمی و اعوجاج در بینش ایجاد می‌شود. و بر عكس؛ با فضیلت‌مندی زمینة ارتقاء فهم و ایجاد بصیرت فراهم گشته و وسعت دید او زیاد می‌گردد.

کلیات

در یک تقسیم‌بندی كلّی می‌توان عوامل مهم تأثیرگذار بر ادراك را به دو عامل درونی و بیرونی تقسیم كرد:

عوامل بیرونی می‌تواند مصادیقی همچون شیطان، دوستان گمراه یا خوب، اجتماعات صالح یا ناصالح، دسترسی یا عدم دسترسی به امكانات آموزشی و معلم داشته باشد.

امّا عوامل درونی نیز مثل ملكات و فضایل اخلاقی و رذایل اخلاقی، در نوع شناخت تأثیرگذارند.

البته تأثیرگذاری عمل بر شناخت و ادراك و همچنین اثرگذاری ادراك و شناخت بر عمل یک تأثیرگذاری دوسویه و متقابل است، امّا ما در این تحقیق فقط یک سوی این تأثیرگذاری كه همان نقش عمل[1] بر شناخت است را در قالب تأثیرگذاری اعمال خوب یا بد بر شناخت و معرفت مورد مطالعه و دقت نظر بیشتر قرار می‌دهیم.

این تأثیرگذاری‌ها را می‌توان از منظر فلسفی، دینی، روان‌شناختی و یا علوم اجتماعی مورد بحث و پژوهش قرار داد امّا از آنجایی كه ما در اینجا از منظر قرآن و روایات معصومین: آن را مطرح می‌نمائیم امكان ورود به همة این رویكردها را به طور مفصّل نداریم و غالب بحث جنبة دینی و از نگاه و منظر قرآن و روایات می‌باشد.

انسان از زمانی که خود را شناخت، اعتقاد پیدا کرد که در برابر گونه ای روابط خاص فوق بشری قرار دارد و از اینکه می توانست از این نیرو کمکهایی را دریافت کند خوشحال بود. در طی قرون و در هر زمانی بشر این نیروی فوق العاده را در چیزی پیدا می کرد. به آن متمسک می شد و از این تقاضای کمک می کرد و حتی آن را می پرستید یا آنکه غریزه اعتقاد به علمی روحانی مانند سایر مواهب خدادادی در فکر انبیاء انسانی مشترک است، ولی با وجود این ادیان و اعتقاداتی در جهان به وجود آمد که در طی سال های متوالی بعضی از آنها از میان رفتند و بعضی از آنها باقی ماندند. قدمت حضور انسان در زمین و عقاید آنها می رساند که ابندایی ترین انسان ها و همه ی مردم اولیه گونه ای اعتقاد دینی داشتند و انسان اولیه نیز مانند بازماندگانش به نیروی راز آلودی که نگاه دارنده ی زمین ، آسمان و سراسر زندگی اوست عمیقاً احساس وابستگی می کرد . با مطالعه ی تاریخ ادیان و مذاهب و عقاید می توان پی برد که انسان در تمامی دوره های زندگی خود مذهبی زیسته است و این نشان دهنده ی این موضوع است که دین و مذهب یک امر غریزی و فطری است . درباره ی نقش بر جوامع بشری میتوان گفت که این امر نکته ای است که در جای جای تاریخ و از لابه لای زوایای مختلف جوامع به روشنی قابل مشاهده است متأسفانه تاریخ های مدون از یک سو، تاریخ ستمگری های پادشاهان است و از سوی دیگر تاریخ یک مبارزه ی خیالی بین بشر و طبیعت برای رفع فقر و گرسنگی، در این میان آنچه که به طور کامل مورد غفلت وفراموشی قرار گرفته، راه و تاریخ انبیاء و مبارزات عدالت خواهانه مومنینی است که برای گسترش توحید و اقامه ی قسط و عدل در میان انسان ها قیام کردند، حال آنکه اگر با چشم حقیقت بین بنگریم، در تمام طول تاریخ زندگی بشر بر کره ی زمین آنچه که بیشترین تأثیر را در حیات ظاهری و باطنی انسان باقی گذاشته است و بیشتر از همه عوامل مستحق بحث و تحقیق است، راه انبیاء و مبارزات آنها است.

تاریخ به دست بشر و بشر بیش از هر چیز به دست پیامبران ساخته و پرداخته شده است. ناموس آفرینش، جهان را مسخر انسان و انسان را مسخر نیروی ایمان و پیامبران

خرید اینترنتی فایل متن کامل :

 

 

 را سلسله جنبان این نیرو قرار داده است. تنها نیروی ایمان است که به تعبیر قرآن حیات تازه ای به او می‌دهد.

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا یُحْیِیكُمْ»  الانفال /24 «اى كسانى كه ایمان آورده‏اید، چون خدا و پیامبر (ص)، شما را به چیزى فرا خواندند كه به شما حیات مى‏بخشد»

ادیان با تقدس دادن به هدفهای عالی بشری ،عواطف انسان ها را تحریک کرده و در آنها شور و حرکت به وجود می آورند. که زنده ترین امواج اجتماعی، امواج و جنبش های دینی است. پیوند این نهضت ها با جوهر حیات و فطرت زندگی از هر چیز اصیل تر است تاریخ اسلام، از این نظر سخت آموزنده و تکان دهنده است. اسلام در ابتدا بصورت یک موج بسیار کوچکی پدید آمد. حضرت محمد (صل الله علیه وآله وسلم) در حالی که دنیای درونش دگرگون شده بود و با دریای غیب و ملکوت اتصال یافته و از فیوضات الهی لبریز شده بود، فریاد برآورد: ” قولوا لا اله الا الله تفلحوا ” این موج شروع شد و موثرترین تأثیرات اجتماعی را همراه با تأثیرات فردی بر حیات بشر نهاد.

دین‌شناسی و آگاهی از دستورها و قوانین دینی از ضرورت و حساسیت ویژه ای برخوردار است، زیرا:

مهم ترین آرمان یک انسان حقیقت جو، سعادت و رستگاری حقیقی و زندگی جاودانی است که جز در پرتو دین و دین داری حاصل نمی شود.

دین، ماندگارترین و معتبرترین میراث فرهنگی ما است که از سوی پیامبران الهی و در رأس آنان پیامبر خاتم (ص) و جانشینان به حق ایشان و با جانفشانی های فراوان آن بزرگواران به دست ما رسیده است. از این رو پاسداری و حفظ این میراث عظیم بر ما واجب است واین مهم، جز از راه آشنایی لازم با دین و آموزه های دینی و راه های مقابله با متجاوزان به حریم دین میسر نمی شود.